Kasa hesabı ne kalanı verir ?

Kasa Hesabı Ne Kalanı Verir? Nakit Gerçeğine Çok Yönlü Bir Bakış

Farklı açılardan bakmayı seven biri olarak bugün size, sık sorulan ama çoğu zaman ezberle geçilen bir soruyu birlikte tartışmayı teklif ediyorum: “Kasa hesabı ne kalanı verir?” Hadi gelin, sadece doğru cevabı değil; bu cevabın nedenlerini, işleyişini ve pratikte ne anlama geldiğini konuşalım. Siz de kendi deneyimlerinizi paylaşın; çünkü muhasebe tablolarının arkasında gerçek insanlar, gerçek kararlar ve gerçek hikâyeler var.

Kısa ve Net Cevap: Kasa (100) Hesabı Borç Kalanı Verir

Tekdüzen Hesap Planı’nda 100 Kasa, bir aktif (varlık) hesabıdır. Aktif karakterli hesaplar doğası gereği borç kalanı verir. Yani dönem sonu bakiyesinin borçta görünmesi, kasada fiilen bulunduğu varsayılan nakit tutarı ifade eder. Nakit girişi (tahsilat) borca, nakit çıkışı (tediye) alacağa yazılır; dönem sonunda kasa hesabı borç bakiye ile kapanır.

“Peki kasada kredi bakiyesi olabilir mi?” Normal şartlarda hayır. Kasa hesabında alacak kalanı görmek, çoğu zaman hata (eksik kayıt, ters işaret, sayım farkı) işaretidir. Eksik çıktığında genellikle “197 Sayım ve Tesellüm Noksanları”, fazla çıktığında “397 Sayım ve Tesellüm Fazlaları” kullanılarak neden araştırılır. Banka hesabındaki eksi bakiye (kısa süreli kredi/ek hesap) ise kasa ile değil, 102 Bankalar ve ilgili borç hesaplarıyla izlenir.

Veri Odaklı (Objektif) Yaklaşım: “Rakamlar Yalan Söylemez”

Bu çerçeveyi, veri ve süreç kontrolü üzerinden ele alan objektif yaklaşım şöyle özetlenebilir:

• Günlük mutabakat: Kasa defteri → fişler → sayım tutanağı üçlemesi her gün kapatılır. Fark varsa anında tespit edilir.
• Eşikler ve limitler: İşletmenin nakit politikası gereği kasada tutulabilecek azami tutar belirlenir; üstü bankaya yatırılır.
• Yetki ayrımı: Tahsil-tediye yapan, kayıt giren ve sayım yapan farklı kişiler olur. Böylece hata ve suiistimal riski düşer.
• Oran analizi: Cash ratio, işletme sermayesi, nakit dönüş süresi gibi göstergelerle kasa hareketlerinin finansal sağlığa etkisi izlenir.
• Negatif kontrol: Kasa hesabında asla eksi bakiye kalmaması için uyarılar/parametreler (ERP’de kontrol kuralı) tanımlanır.

Bu yaklaşımı savunanlar (çoğu zaman stratejik ve analitik bakanlar), “Ölçmediğini yönetemezsin” diyerek, kasa borç bakiyesinin sistematik kontrol ve kanıta dayalı karar için temel olduğunu vurgular.

İnsan ve Toplum Odaklı Yaklaşım: “Nakit Güven ve İtibar Demektir”

Diğer bir perspektif, kasayı sadece rakam değil; ilişkiler ve itibar ekseninde okur:

• Çalışan refahı: Avans, küçük giderler, acil destekler için erişilebilir bir kasa; ekibin güven duygusunu artırır.
• Tedarikçi ilişkisi: Zamanında nakit ödeme, fiyat pazarlığında ve öncelik sıralamasında avantaj sağlar.
• Toplumsal etki: Yerel ekonomide nakit akışı yaratmak, küçük işletmeleri ve esnafı destekler.
• Şeffaflık kültürü: Sayım tutanaklarının ekipçe imzalanması, hesap verilebilirliği ortak bir değer haline getirir.

Bu bakış, “Sağlıklı bir kasa, sağlıklı bir iş kültürünün yansımasıdır” der ve borç kalanının yalnızca bir sonuç değil, güven üreten bir süreç olduğunu hatırlatır.

İki Ucu Birleştiren Pratik Yol Haritası

Gerçekte en güçlü politika, sayıları ve insanı birlikte gören hibrit bir çerçevedir. İşte uygulanabilir adımlar:

1. Politika yazımı: “Kasa Yönetimi Prosedürü” ile limitler, sorumluluklar, sayım periyodu ve kayıt akışı yazılı hale getirilir.
2. Günlük sayım & haftalık analiz: Günlük fizikî sayım + haftalık dönemsel analiz (sapma, devir hızı, ortalama bakiye).
3. ERP kontrolleri: Eksi kasa, mükerrer fiş, iş saatleri dışında fiş gibi istisnalar için otomatik uyarılar.
4. Fark yönetimi: Noksan/fazla durumunda 197/397 kullanımı, tutanak ve kök neden analizi (5N1K, balık kılçığı, vb.).
5. Güvenli süreçler: Kamera, kasa anahtar yönetimi, çift imza, rotasyon ve zorunlu izin gibi iç kontrol uygulamaları.

Bu çizelge, borç kalanı veren kasa hesabını sadece doğru bakiye ile kapatmak için değil, işletmenin finansal esnekliğini ve ilişkisel sermayesini güçlendirmek için de kullanır.

Vaka Kutusu: Kasa Alacak Bakiye Verirse Ne Yaparsınız?

Bir akşam kapanışında kasa hesabı -2.500 TL alacak bakiye veriyor olsun. Yol haritası:

• 1) Anında sayım: Fizikî nakit sayılıp sayım tutanağı düzenlenir.
• 2) Fiş dökümü: Günlük tahsil/tediye fişleri, yevmiye ve muavinle eşleştirilir.
• 3) Düzeltme kaydı: Hatalı işaret varsa düzeltilir; gerçek eksikse 197’e, fazla ise 397’ye alınır.
• 4) Kök neden: Hatalı süreç mi, yetki ihlali mi, eğitim ihtiyacı mı? Önleyici faaliyet planı yazılır.

Unutmayın: Negatif kasa = süreç alarmı. Sorunu kayıtla kapatmak değil, tekrar etmeyecek şekilde çözmek esastır.

Tartışma Zamanı: Sizin Kasayla İmtihanınız Nedir?

Şimdi sözü size bırakıyorum: Sizce kasa hesabı yönetiminde öncelik veri disiplininde mi olmalı, yoksa insan ve ilişki boyutunda mı? Günlük sayım mı daha kritik, yoksa limit ve politika tasarımı mı? “Kasa hesabı ne kalanı verir?” sorusunun cevabını artık biliyoruz: borç kalanı. Peki bu borç kalanın arkasındaki sağlam süreç ve güven kültürü sizde nasıl kuruluyor? Yorumlarda buluşalım; iyi uygulamaları birlikte çoğaltalım.